Πανδημία-Καταστροφή Της Φύσης-Κλιματική Αλλαγή:
Πόσο συνδέονται τελικά;

Μελετώντας τους τελευταίους μήνες επιστημονικά και ενημερωτικά άρθρα από καταξιωμένους περιβαλλοντικούς οργανισμούς, την UNESCO, τον διαδικτυακό τύπο στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, διαπιστώσαμε ότι κατά την επικρατέστερη άποψη ο κορωνοϊός ξέσπασε σε μια αγορά όπου ζωντανά και νεκρά ζώα είναι στοιβαγμένα και τα οποία στη συνέχεια καταναλώνονται από τους ανθρώπους.

 Ο Γεώργιος Σαρόγλου, ομότιμος καθηγητής Παθολογίας-Λοιμώξεων ΕΚΠΑ αναφέρεται σε δύο προειδοποιήσεις που δεν αντιληφθήκαμε σχετικά με την προέλευση του ιού και στη σχέση της πανδημίας με την παγκοσμιοποίηση και το ευρύτερο περιβαλλοντικό πρόβλημα. «Η φύση έστειλε δύο προειδοποιήσεις, τις οποίες πιθανώς δεν αντιληφθήκαμε. Η μία προειδοποίηση ήταν το 2003 με τον SARS-CoV o οποίος εμφανίστηκε στην Κίνα. Βρισκόταν σε νυχτερίδα, μεταπήδησε στην άγρια γαλή και μετά στον άνθρωπο. Δεν δημιουργήθηκε δυστυχώς κάποιο εμβόλιο για αυτό. Δέκα χρόνια μετά ο MERS-CoV στη Μέση Ανατολή, ξεκίνησε πάλι από νυχτερίδα, μεταπήδησε στην καμήλα και μετά στον άνθρωπο. Φτάνοντας τέλος στον σημερινό SARS-CoV-2 και τη νόσο COVID-19, που μας ήρθε από την επαρχία Γιουχάν».

Σε πρόσφατο άρθρο στους Times της Νέας Υόρκης, ο David Quammen, συγγραφέας του Spillover: Animal Infections and the Next Pandemic, συμπύκνωνε με απλά λόγια το φαινόμενο: 

«Εισβάλλουμε στα τροπικά δάση και σε άγριους βιοτόπους, όπου αφθονούν τόσα πολλά είδη φυτών και ζώων –και μέσα στους οργανισμούς αυτών των πλασμάτων αφθονούν τόσοι πολλοί άγνωστοι ιοί. Κόβουμε τα δέντρα, σκοτώνουμε τα ζώα ή τα βάζουμε σε κλουβιά και τα στέλνουμε σε αγορές. Διασαλεύουμε την ισορροπία των οικοσυστημάτων και αποσπούμε τους ιούς από τους φυσικούς ξενιστές τους. Όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, χρειάζονται καινούργιο ξενιστή. Συχνά, ο καινούργιος ξενιστής τους είμαστε εμείς».

Όλο αυτό αποτυπώνει σε μικρογραφία την προβληματική σχέση με το περιβάλλον και εμφανίζει έναν άνθρωπο που επιβάλλεται στον πλανήτη δια της βίας αγνοώντας ότι είναι κι αυτός μέρος ενός συστήματος. Ο COVID-19 και η πανδημία μας υπενθυμίζουν ότι πρέπει να δούμε τα ζητήματα του περιβάλλοντος και ιδιαίτερα την κλιματική αλλαγή από την οπτική γωνία της παγκόσμιας τρωτότητας που κατά κύριο λόγο οφείλεται στην υπερ-εκμετάλλευση της Φύσης από τον άνθρωπο. Ολο και περισσότεροι ερευνητές θεωρούν ότι οι συνθήκες για την εξάπλωση νέων ιών και νόσων οφείλεται στην καταστροφή της βιοποικιλότητας από τον άνθρωπο.

Πόσες πανδημίες ακόμα χρειάζονται για να μας βάλουν σε σκέψεις; Αναρωτιέται το βίντεο από το Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Παρισιού (βλ. παραπομπή υπ’ αριθμ. 24), το οποίο δίνει έμφαση στους στενούς δεσμούς μεταξύ της ποιότητας του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης υγείας. Καθώς συνεχίζεται η πανδημία COVID-19, οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι πρέπει να μάθουμε από αυτήν την οικολογική κρίση που έχει ήδη αντιμετωπίσει «τις τρελές αγελάδες», τον SARS και τον κορωνοϊό, για να αναφέρουμε μερικά. Επομένως, καθίσταται σαφές ότι η επιδημία του κορωνοϊού σχετίζεται με τη βιοποικιλότητα και την κλιματική κρίση. Η ανθρώπινη υγεία είναι αδιαχώριστη από την υγεία των ζώων και την υγεία των οικοσυστημάτων σύμφωνα με την έννοια της βιοποικιλότητας από τον Philippe Grandcolas, Διευθυντή Ερευνών CNRS, UMR ISYEB – Institut de Systématique, Évolution, Biodiversité (CNRS, SU, EPHE, UA), Muséum national d’histoire naturelle (MNHN) και τον Jean-Lou Justine, Καθηγητή, UMR ISYEB.

Στον κατάλογο συμπεριλάβαμε και την δράση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (βλ. παραπομπή υπ’ αριθμ. 29) “One Health” ; η οποία είναι μια προσέγγιση για το σχεδιασμό και την εφαρμογή προγραμμάτων, πολιτικών, νομοθεσίας και έρευνας στην οποία πολλοί τομείς επικοινωνούν και συνεργάζονται για την επίτευξη καλύτερων αποτελεσμάτων δημόσιας υγείας και χρονολογείται από τις 21/9/2017 . Οι τομείς εργασίας στους οποίους η προσέγγιση “One Health” έχει ιδιαίτερη σημασία περιλαμβάνουν την ασφάλεια των τροφίμων, τον έλεγχο των ζωονόσων (ασθένειες που μπορούν να εξαπλωθούν μεταξύ ζώων και ανθρώπων, όπως η γρίπη, η λύσσα και ο πυρετός της κοιλάδας Rift «RVF») και την καταπολέμηση της ανθεκτικότητας στα αντιβιοτικά (όταν μεταλλάσσονται τα βακτήρια μετά την έκθεση σε αντιβιοτικά).